Në një kërkesë patente të dorëzuar në Zyrën e Pronësisë Intelektuale të Bashkimit Evropian, BMW ka përshkruar në detaje dizajnin e një vide, koka e së cilës pasqyron besnikërisht logon e njohur blu-bardhë të kompanisë.
Prodhuesi gjerman i automobilave BMW ka paraqitur patentë për një lloj të ri vide me kokë në formën e logos së vet, e cila mund të hiqet vetëm me një mjet të specializuar, përcjell TV21. Ky veprim ka shkaktuar zemërim te mekanikët e pavarur dhe pronarët e automjeteve, duke rihapur debatin global për “të drejtën për riparim”, si dhe duke ngritur pyetjen nëse industria automobilistike po i shtyn konsumatorët drejt varësisë së plotë nga serviset e shtrenjta të autorizuara.
Edhe pse prodhuesit gjermanë të automjeteve, si Volkswagen, Mercedes dhe vetë BMW, janë prej dekadash të njohur për përdorimin e mjeteve speciale dhe vidave jo standarde, kjo patentë e re e çon këtë praktikë në një nivel krejtësisht të ri. Nuk bëhet më fjalë vetëm për vështirësimin e riparimeve, por për pamundësimin e tyre të plotë për këdo që nuk ka qasje në një mjet ekskluziv dhe të brenduar.
Në aplikimin për patentë, BMW përshkruan një dizajn vide, koka e së cilës është e ndarë në katër kuadrante: dy janë të thelluara, ndërsa dy të tjera janë në nivel me sipërfaqen. Pikërisht në dy pjesët e thelluara futet mjeti special për çmontim, duke pamundësuar përdorimin e çdo vegle standarde, si kaçavida kryq, e sheshtë, imbus apo çelësa torx.
Për të shmangur çdo paqartësi rreth qëllimit, BMW në vetë patentën e sqaron qartë funksionin e këtij dizajni. Në dokument thuhet se “forma e thellimit për kapje parandalon lirimin ose shtrëngimin e vidës me mjete të zakonshme nga, për shembull, persona të paautorizuar”. Me fjalë të tjera, synimi është të përjashtohen plotësisht pronarët që riparojnë vetë automjetet e tyre (DIY entuziastët) dhe punëtoritë e pavarura mekanike. Portali CarBuzz, i cili e publikoi i pari këtë lajm, vuri në dukje me ironi se BMW po përgatitet t’i “vështirësojë seriozisht punën” mekanikëve të pavarur.
Ky hap vjen në një kohë kur në mbarë botën po intensifikohet beteja për “të drejtën për riparim” (Right to Repair). Ky lëvizje mbron idenë se konsumatorët dhe serviset e pavarura duhet të kenë qasje të sigurt dhe konkurruese në pjesë këmbimi, informacione teknike dhe mjete të nevojshme për mirëmbajtjen dhe riparimin e produkteve. Nëse BMW vendos ta zbatojë masivisht këtë teknologji, pronarët e automjeteve mund të bëhen plotësisht të varur nga serviset e autorizuara.
Kritikët paralajmërojnë se një praktikë e tillë do të çonte në kosto më të larta riparimi, pritje më të gjata për termine në servis dhe reduktim të lirisë së zgjedhjes për konsumatorët. Edhe nëse me kalimin e kohës në treg shfaqen kopje të mjetit special, do të duhet shumë kohë që ato të bëhen gjerësisht të disponueshme jashtë rrjetit të distributorëve të autorizuar.
Nga ana tjetër, prodhuesit mbrohen me argumente që lidhen me mbrojtjen e pronësisë intelektuale, sigurinë dhe ruajtjen e standardeve të larta të cilësisë, duke pretenduar se vetëm teknikët e tyre mund të garantojnë korrektësinë e riparimeve.
Sipas përshkrimit në patentë, BMW synon t’i përdorë këto vida në vende ku ato janë të dukshme, duke arritur edhe një efekt estetik. Si shembuj përmenden pikat e fiksimit të sediljeve dhe lidhjet ndërmjet panelit të instrumenteve dhe strukturës mbajtëse të karrocerisë. Pikërisht këto janë zona ku përdoren vida më të mëdha, të cilat kërkojnë një nivel relativisht të lartë momenti rrotullues gjatë shtrëngimit.
Përdorimi i një mjeti me vetëm dy pika kontakti në këto vende mund të çojë në thyerje të shpeshta të veglës, madje edhe të asaj origjinale.
Megjithëse lajmi ka shkaktuar reagime të forta, është e rëndësishme të theksohet se regjistrimi i një patente nuk garanton domosdoshmërisht se kjo teknologji do të zbatohet ndonjëherë në automjetet e prodhimit serik. Kompanitë shpesh patentojnë ide vetëm për të mbrojtur pronësinë e tyre intelektuale nga konkurrenca.
