Poeti, piktori dhe udhëtari britanik, Edward Lear (1812-1888), lindi në Highgate (Londër), i njëzeti në një familje me 21 fëmijë. Që në moshë të vogël ishte shumë i dhënë pas pikturës dhe u pagua nga Konti i Derby-t për të pikturuar peizazhe në Mesdhe. Në vjeshtën e vitit 1848 përfundoi rastësisht në Shqipëri, pasi në Greqi kishte rënë kolera.

Ambasadori britanik në Stamboll arriti t’i rregullojë dokumentet e kërkuara për të udhëtuar përmes asaj që në atë kohë konsiderohej si zona më e rrezikshme e Perandorisë Osmane. Pasi u nis nga Selaniku, arriti në Manastir më 20 shtator 1848, i shoqëruar nga përkthyesi Jorgo Kokali (Giorgio Cocali, 1817-1883). Që andej ata vazhduan në Ohër, Strugë, Elbasan, Tiranë, Krujë, Lezhë dhe më 2 tetor mbërritën në Shkodër. Pas disa ditësh në Shkodër, u kthyen dhe vazhduan drejt jugut në Berat (14-18 tetor), Ardenicë, Apoloni, Vlorë, në bregun e Himarës (21 30 tetor), Tepelenë, Gjirokastër dhe në Janinë (5 nëntor).

Përshkrimet e këtyre udhëtimeve të mahnitshme por shumë të lodhshme u botuan në Journals of a Landscape Painter in Albania &c (Ditarët e një piktori peizazhesh në Shqipëri), Londër 1851, ribotuar si Edward Lear in Albania: Journals of a Landscape Painter in the Balkans, Londër 2008, shqip Edward Lear në Shqipëri: ditar udhëtimesh, 1848-1849, Tiranë 2008. Shumë nga skicat që bëri gjatë udhëtimeve të tij u përpunuan më vonë si akuarele dhe piktura në vaj dhe përbëjnë një dokumentim të pakrahasueshëm pamor të Shqipërisë në mesin e shekullit XIX.

DISA NGA PIKTURAT SHQIPTARE: 

Manastiri me pamje nga Xhamia e Xhamia e Mahmud Çelebisë (ndërtuar në vitin 1506) dhe lumi Dragor, 20 shtator 1848.

Pamje e Ohrit (Akhrida), 23 shtator 1848.

Ohri (Akhrida), me pamje nga rruga kryesore dhe rrapi i vjetër (platanus orientalis), 23 shtator 1848.

Lugina e lumit Shkumbin, pranë Elbasanit në Shqipërinë e Mesme, 26 shtator 1848.

“Qafa e Tiranës.” Pamje e malit Tomorr në Shqipërinë e Mesme, me drejtim jugor nga Qafa e Krrabës midis Elbasanit dhe Tiranës. 27 shtator 1848.

Xhamia e vjetër e Sulejman Pashës (1614–1967) në Tiranë, Shqipëri, 28 shtator 1848.

Tiranë, Shqipëri, me pamje nga lumi Lana dhe Ura e vjetër e Tabakëve, 28 shtator 1848.

Pamje e Kalasë së Krujës Shqipëri, 30 shtator 1848.

Ngjitje drejt qytetit dhe kalasë së Krujës Shqipëri, 30 shtator 1848.

Shkodra (Scutari) në Shqipërinë veriore. Shqiptarë duke tymosur pranë lumit Drin, me kalanë e Shkodrës dhe Xhaminë e Plumbit (ndërtuar në 1773) në sfond, 4 tetor 1848.

Shkodra (Scutari) në Shqipërinë veriore. Shtegu që çon drejt kalasë, 4 tetor 1848.

Abdullah Bej i Shkodrës në Shqipërinë veriore, 5 tetor 1848 - Calliope Bonatti, vajza e dytë e zv.konsullit britanik në Shkodër Shqipëri, duke pozuar me kostum vendas, pamja e parë, 6 tetor 1848.

Muret e Durrësit, Shqipëri, 11 tetor 1848.

Pamja e dytë e mureve të Durrësit, Shqipëri, me gjirin në sfond, 11 tetor 1848.

Hani i Kavajës në Shqipërinë e Mesme, 11 tetor 1848.

Berati në Shqipërinë e Mesme, me karroca me dhi pranë lumit dhe qytetin dhe kalatë në sfond, 15 tetor 1848.

Pamje e Beratit në Shqipërinë e Mesme, me kalanë në kodër dhe Urën e Goricës 15 tetor 1848.

/Liberale.al/