Ndonëse janë bërë plotë 5 muaj që kur janë mbajtur zgjedhjet e fundit parlamentare dhe janë mbajtur gjithsej 46 seanca të kuvendit, deputetët nuk po gjejnë një gjuhë të përbashkët për formimin e institucioneve.
Pozita tashmë ka propozuar kandidaten e tyre, Albulena Haxhiun, ndërsa opozita nuk po e voton si kryeparlamentare. Kësisoj historia e njëjtë në sallën e kuvendit po përsëritet ҫdo 48 orë.
Duke qenë në këtë gjendje, Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani iu drejtua Gjykatës Kushtetuese për t’i ofruar një zgjidhje. Kushtetuesja u ka dhënë afat prej 30 ditësh partive politike për të konstituar Kuvendin. Ky afat po i afrohet fundit deri më datën 26 korrik.
close
volume_off
Por, çfarë do të ndodhë në Kosovë pas 26 korrikut - datë kur skadon afati prej 30 ditësh që Gjykata Kushtetuese u ka dhënë deputetëve të zgjedhur për të konstituuar Kuvendin?
A rrezikon vendi që të hyj në një rrugë pa dalje, ku as Gjykata Kushtetuese të mos ofroje zgjidhje?
Berisha: Mungesa e marrëveshjes politike për konstituimin e institucioneve është forma më e rëndë e krizës demokratike
Lidhur me këtë çështje kanë folur për ‘Bota sot’ jurist dhe njohës të ligjit. Kështu profesori universitar, Fejzulla Berisha thekson se, më 26 korrik 2025 përfundon afati prej 30 ditësh i përcaktuar nga Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës për konstituimin e Kuvendit, pas zgjedhjeve të parakohshme parlamentare të 9 shkurtit.
Fejzulla Berisha
“Nëse deri në këtë datë Kuvendi nuk arrin të mblidhet dhe të zgjedhë Kryetarin e tij, atëherë vendi hyn në një fazë të paprecedentë të krizës kushtetuese dhe institucionale, që mund të ketë pasoja të rënda për rendin kushtetues, funksionalitetin e shtetit dhe vetë legjitimitetin demokratik të institucioneve”, thotë ai.
Sipas profesor Berishës, Kushtetuta e Republikës së Kosovës, përmes nenit 66 paragrafi 1, përcakton që “Kuvendi i Kosovës mblidhet brenda tridhjetë (30) ditëve nga dita e shpalljes së rezultateve përfundimtare të zgjedhjeve”. Ky afat nuk është fakultativ apo interpretues, por afat kushtetues detyrues, siç e ka theksuar edhe Gjykata Kushtetuese në praktikën e saj interpretative.
“Moskonstituimi i Kuvendit nuk është thjesht një dështim formal; është ndërprerje e rendit demokratik kushtetues. Kuvendi është institucioni themelor i përfaqësimit dhe vendimmarrjes politike. Pa Kuvend: Nuk mund të zgjidhet Qeveria e re, dhe rrjedhimisht vendi mbetet me një Qeveri në detyrë me kompetenca të kufizuara; Nuk mund të miratohen ligje, përfshirë ligje të nevojshme për funksionimin e brendshëm dhe për obligimet ndërkombëtare të shtetit; Nuk mund të kontrollohet ekzekutivi, duke çuar në një potencial autoritar të pashoqëruar me kontroll demokratik; Nuk mund të ushtrohet sovraniteti buxhetor e fiskal, çka e bën shtetin të paralizuar nga brenda”, thekson ai.
Sipas tij, është e rëndësishme të theksohet se Gjykata Kushtetuese e Kosovës nuk ka kompetencë për të zëvendësuar vullnetin politik.
“Ajo mund të konstatojë shkelje të Kushtetutës, por nuk mund të detyrojë asnjë subjekt politik të marrë pjesë në konstituimin e Kuvendit, nuk mund të urdhërojë zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit, dhe as të shpërndajë vet Kuvendin. Kjo situatë krijon një rreth vicioz juridik dhe institucional, ku mungesa e veprimit politik e bllokon tërë sistemin, ndërkohë që drejtësia kushtetuese është pa mjet për të imponuar rregullin kushtetues. Kjo gjendje e pezullimit funksional të institucioneve është simptomë e deficitit të kulturës demokratike dhe e papërgjegjësisë politike përballë rendit kushtetues”, tha ai.
Profesor Berisha përmend se mungesa e marrëveshjes politike për konstituimin e institucioneve është forma më e rëndë e krizës demokratike. Në këtë fazë, as Gjykata, as Presidentja, as ndonjë autoritet tjetër kushtetues nuk mund të zëvendësojë vullnetin dhe përgjegjësinë e deputetëve të zgjedhur. Prandaj, zgjidhja është vetëm politike.
“Dialog të sinqertë mes subjekteve politike, të bazuar mbi interesin shtetëror dhe jo kalkulimet partiake të pushtetit; Reflektim të thellë mbi pasojat e bllokimit, përfshirë dëmtimin e besimit qytetar dhe përkeqësimin e pozitës ndërkombëtare të Kosovës; Akt moralo-politik të përgjegjësisë për ta çuar vendin përpara, përmes respektimit të vullnetit të qytetarëve dhe Kushtetutës. Në të kundërtën, vendi rrezikon të mbetet pa legjitimitet institucional, të përjashtohet gradualisht nga proceset ndërkombëtare, dhe të përballet me një krizë të thellë përfaqësimi demokratik, që cenon vetë themelet e shtetit të së drejtës”, thotë ai.
Burjani: Pritet që presidentja ta shpallë vendin në zgjedhje
Blerim Burjani.
Po ashtu, për këtë ҫështje ka folur edhe profesori i juridikut, Blerim Burjani. Ai thotë se, gjykata nuk ofron zgjidhje politike, por vetëm hap rrugë për të bërë marrëveshje.
“Pra, ajo nuk mund të imponojë ndonjë version marrëveshjeje. Mendoj se Gjykata do t’i përgjigjet presidentes, duke i dhënë asaj mandatin për të gjetur një zgjidhje, qoftë përmes themelimit të institucioneve, qoftë përmes shkuarjes në zgjedhje”, vlerëson ai.
Profesor Burjani thotë se, Presidentja, si garante e funksionimit të të gjitha institucioneve, do ta ketë mundësinë e hapur për të kontaktuar dhe takuar partitë politike, si dhe për të ndërmarrë hapa drejt zgjedhjeve.
“Pra, sipas interpretimit tim sistematik të Kushtetutës, pritet që presidentja ta shpallë vendin në zgjedhje nëse dështojnë përpjekjet për konstituimin e institucioneve deri më 26 korrik”, tha ai.
